Czym jest skolioza? Jest to jedna z patologicznych krzywizn kręgosłupa. Skolioza, a właściwie skolioza idiopatyczna to trójpłaszczyznowe skrzywienie kręgosłupa – w płaszczyźnie czołowej, bocznej i strzałkowej. Asymetria dotyczy również związanych z nim części narządu ruchu, takimi jak klatka piersiowa i miednica, a także narządy wewnętrzne. Jest ona jedną z najpopularniejszych wad postawy ciała wśród dzieci i częściej rozpoznaje się ją właśnie wśród młodszych, aniżeli u dorosłych. Boczne skrzywienie kręgosłupa może ujawniać się w różnym okresie rozwoju. W zależności od wieku pacjenta, kiedy powstaje zniekształcenie, wyróżniamy trzy skoliozy: wczesnodziecięcą, dziecięca i młodzieńcza. Bardzo często nasila się ona w trakcie dojrzewania, co wiąże się z intensywnym wzrostem. Spowodowane jest to faktem, że mięśnie rozwijają się wtedy znacznie wolniej co do dojrzałości kostnej, nie stanowią one więc odpowiedniej podpory dla kręgosłupa. Najczęściej obejmuje ona piersiowy odcinek kręgosłupa lub rozwija się pomiędzy odcinkiem piersiowym a lędźwiowym.

Przyczyny skoliozy

Do tej pory nie wyczerpano jeszcze wszystkich źródeł dotyczących powstawania tego skrzywienia. Może mieć ona charakter zarówno nabyty, jak i wrodzony. Do najpopularniejszych przyczyn asymetrii wśród dzieci należą: zbyt wczesna pionizacja, układanie na brzuchu z głową ułożoną na jednym policzku, noszenie na jednym biodrze lub w nosidełku w pozycji pionowej (w przypadku 2-5 miesięcznego niemowlaka), prowadzenie podczas nauki chodzenia za jedną rękę, siadanie w pozycji asymetrycznej, niski poziom aktywności fizycznej malucha. W przypadku skoliozy wrodzonej, może być ona spowodowana różnymi chorobami układu ruchu, np. dystrofią mięśniową. Możliwa jest również sytuacja, w której noworodek rodzi się już z wadami rozwojowymi narządu ruchu. Odpowiedzialne wówczas za prawidłowe funkcjonowanie kręgosłupa – kości, chrząstki, mięśnie lub stawy nie wykształcają się prawidłowo. Zdarzają się również sytuacje, kiedy dochodzi do nieprawidłowego umiejscowienia kręgów. Podejrzewa się jednak, że w około 85% wszystkich przypadków skoliozy nabytej nie jest możliwe jednoznaczne określenie jej przyczyny.

Jak rozpoznać skoliozę u dziecka? – diagnostyka deformacji kręgosłupa

Zdrowy kręgosłup powinien mieć delikatne, łukowate wygięcia. Niestety, pomimo dość oczywistych symptomów, skolioza wczesnodziecięca może być trudno zauważalna. Pierwsze objawy może jednak wykryć nawet rodzic. Kąt skrzywienia można łatwo monitorować, za pomocą obserwacji pleców kilkulatka i w razie diametralnych zmian należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem ortopedą. Niepokojącymi sygnałami mogą być:

• widocznie wystające łopatki,
• spłaszczone naturalne krzywizny (plecy są płaskie, a barki obniżone),
• asymetria równoległości pomiędzy ramionami, a biodrami,
• garb żebrowy (wypukłość jednej strony pleców),
• głowa nienaturalnie wysunięta do przodu,
• wcięcie w talii zaznaczone wyraźnie bardziej z jednej strony,
• jedna noga krótsza od drugiej,
• zwiększona krzywizna piersiowa przy pogłębionej krzywiźnie lędźwiowej, które występują jednocześnie (plecy są u góry nienaturalnie zaokrąglone, a w dolnym odcinku wklęsłe).

Po kontakcie z lekarzem wykonane zostaną przez niego precyzyjne badania, które mają na celu zdiagnozowanie lub wykluczenie wady postawy. Specjalista może posiłkować się takimi metodami jak np. radiogram kręgosłupa czy test Rissera. Następnie decyduje on o wprowadzeniu leczenia. Warto również pamiętać, że rehabilitacja często rozpoczyna się wówczas, gdy w nadmiernie obciążanych narządach pacjent odczuwa ból lub nabywa blokad psychicznych z powodu deformacji ciała.

Leczenie skolioz idiopatycznych

Układ kostny dziecka rozwija się do 18 roku życia. Warto, więc zadbać o regularne jego kontrolowanie. Skolioza, która oddziałuje nie tylko na kości, ale na cały organizm, w momencie gdy jest wcześnie wykryta, istnieje większa szansa na jej wyleczenie. Po przeprowadzeniu przez ortopedę wywiadu z rodzicami, zbadaniu dziecka i wykryciu pewnych nieprawidłowości należy wykonać zdjęcie rentgenowskie kręgosłupa. W przypadku wykrycia skrzywienia przekraczającego 10 stopni według Cobba stwierdza się skoliozę wymagającą leczenia. Następnie przeprowadza się test Rissera oraz w razie potrzeby kieruje się na tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny. Dobór leczenia skoliozy u dzieci dobiera się ściśle względu na wielkość kątową skrzywienia. Powyżej 10 stopni według Cobba zaleca się kinezyterapię, powyżej 20 – noszenie specjalnego gorsetu ortopedycznego. Jeśli przekroczy 40 stopni lekarz decyduje o leczeniu operacyjnym i operacji polegającej na skorygowaniu postawy u dziecka i usztywnieniu kręgosłupa, w celu zatrzymania progresji skoliozy.

Ćwiczenia na skoliozę

Wcześnie zdiagnozowane objawy skoliozy i stwierdzenie wady kręgosłupa u dziecka mogą zostać skutecznie zatrzymane przy pomocy odpowiednich ćwiczeń korekcyjnych. Warto pamiętać, że niekonieczna jest tu pomoc fizjoterapeuty, wykonywać ćwiczenia możesz również samodzielnie. w swoim domu. W zależności od typu i stopnia zaawansowania stosuje się aktywności, mające na celu korekcję postawy, które angażują do pracy konkretną stronę ciała. Należą do nich przykładowo: pływanie, wykroki czy rotacja tułowia poprzez skłony. Regularne ćwiczenia mogą zatrzymać postęp skoliozy kręgosłupa i zminimalizować zmiany, które dotychczas w nim wywołała. Rodzice, po poznaniu diagnozy powinni zatem rozważyć zapisanie dziecka na gimnastykę korekcyjną lub specjalną rehabilitację.